Odpowiedzialność nieletnich za popełnione przestępstwo

Zgodnie z ogólną zasadą, wyrażoną w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich na podstawie tej ustawy odpowiadają osoby, które dopuściły czynu karalnego po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17.

Pod pojęciem czynu karalnego należy natomiast rozumieć: przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenia określone w art. 50a, art. 51, art. 69, art. 74, art. 76, art. 85, art. 87, art. 119, art. 122, art. 124, art. 133 lub art. 143 Kodeksu Wykroczeń. Zauważyć więc należy, iż osoba, która nie ukończyła 17 lat odpowiada jedynie za niektóre wykroczenia, enumeratywnie wymienione w ustawie.

Należy jednak pamiętać, iż Kodeks Karny przewiduje odstępstwo od powyższej zasady.  Art. 10 §  2 wskazuje bowiem, iż nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszczą się czynu zabronionego wymienionego w tym przepisie odpowiadają na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Dotyczy to czynów określonych w art. 134  [Zamach na życie prezydenta RP], art. 148 § 1, 2 lub 3  [Zabójstwo], art. 156 § 1 lub 3 [Ciężki uszczerbek na zdrowiu], art. 163 § 1 lub 3  [Sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego], art. 166 [Zawładnięcie statkiem wodnym lub powietrznym], art. 173 § 1 lub 3 [Katastrofa w komunikacji], art. 197 § 3 lub 4 [Zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej], art. 223 § 2 [Czynna napaść na funkcjonariusza publicznego], art. 252 § 1 lub 2 [Wzięcie zakładnika] oraz w art. 280 [Rozbój].

W przypadku więc, gdy sprawca popełni przestępstwo, które nie znajduje się w powyższym wyliczeniu, to wówczas będzie odpowiadać na zasadach określonych w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Na marginesie należy także wspomnieć, iż w stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze, jeżeli zostaną spełnione warunki określone w Kodeksie Karnym. Powyższa możliwość dotyczy jednakże wyłącznie występków, a więc nie dotyczy to zbrodni.